Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը կոչ է անում Վրաստանի խորհրդարանին կատարել դատաիրավական բարեփոխումների հետ կապված Եվրամիության անդամի թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու պայմանները։ Քանի դեռ բարեփոխումների աշխատանքային խմբի աշխատանքները չեն ավարտվել, դեռ կա դատաիրավական համակարգի հիմնարար բարեփոխումներ իրականացնելու հնարավորություն, որից պետք է օգտվել։

Շուրջ 3 ամիս է անցել այն բանից, երբ Վրաստանի խորհրդարանի իրավական հարցերի հանձնաժողովը ստեղծել է դատաիրավական բարեփոխումների աշխատանքային խումբ՝ Եվրամիության կողմից Վրաստանին թեկնածու երկրի կարգավիճակ տալու համար սահմանված նախադրյալները կատարելու համար։ Մինչ այժմ կայացել է 4 հանդիպում և, ինչպես գիտենք, առաջիկայում նախատեսվում է ևս մեկ ամփոփիչ հանդիպում։ Խմբի շրջանակներում իրականացվելիք աշխատանքները ի սկզբանե սահմանվել են երկու ուղղությամբ. 1) Աշխատանք օրենսդրական փոփոխությունների և 2) Աշխատանք դատաիրավական բարեփոխումների ռազմավարության և գործողությունների ծրագրի վրա։ Այս պահին Իրավական հարցերի հանձնաժողովն արդեն ավարտել է դատաիրավական բարեփոխումների ռազմավարության և գործողությունների ծրագրի իր աշխատանքը, և նշված փաստաթղթի վերջնական տարբերակը արդեն հրապարակվել է խորհրդարանի կայքում։

Ժողովրդական պաշտպանը խմբի ներսում երկու անգամ ներկայացրել է գրավոր առաջարկություններ, իսկ իր ներկայացուցիչները նույնպես ակտիվորեն ներգրավված են եղել յուրաքանչյուր հանդիպմանը և բանավոր հիմնավորել իրենց կարծիքը: Չնայած աշխատանքային խմբի շրջանակներում տեղի ունեցած երկար քննարկումներին, մենք դեռ պատասխան չունենք այն փաստին, որ Եվրամիության փաստաթղթերը^[1] ներառում են այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են. Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի հիմնարար բարեփոխումը, որի նպատակն է բարձրացնել թափանցիկությունը, անաչառությունը և հաշվետվողականությունը. Գործերի բաշխման համակարգի բարելավում և այս գործընթացում ազդեցությունների իսպառ բացառում. Օրենսդրությունը համապատասխանեցնել Վենետիկի հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի առաջարկություններին և այլոց: Նաև տեղյակ չենք, որ հաշվի է առնված այսպես կոչված համաձայնագիրը, որը ստորագրվել է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի միջնորդությամբ, այսպես կոչված «Ապրիլի 19-ի համաձայնագրով» ամրագրված բարեփոխումների իրականացում, մասնավորապես՝ առաջին ատյանի և վերաքննիչ դատարաններում դատավորների նշանակման գործում արժանիքների վրա հիմնված ընտրության ներդրում, Արդարադատության բարձրագույն խորհրդի խորը բարեփոխում, դատաիրավական բարեփոխումների ալիքների արդյունավետության գնահատում և այլն։ Մինչ այժմ մեր կողմից բարձրացված հարցերը դրական լուծում չեն ստացել. Արդարադատության բարձրագույն խորհրդում որոշումների կայացումը կրկնակի մեծամասնության սկզբունքով (դատավոր ​​անդամների 2/3-ի և ոչ դատավորների 2/3-ի աջակցությամբ). Դատարանի (կոլեգիայի, պալատի) նախագահների ընտրություն նույն դատարանի դատավորների մասնակցությամբ. 2021 թվականի դեկտեմբերի փոփոխությունների չեղարկումը, որը մեծապես թուլացրել է դատավորների և այլոց իրավական պաշտպանության մեխանիզմները։ Նաև մեր պահանջը, որ վիճելի հարցերի վերաբերյալ վերջնական որոշումը պետք է ընդունի խորհրդարանը՝ Վենետիկի հանձնաժողովի կամ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կարծիքները լսելուց հետո, հաշվի չի առնվել։

Դատական ​​բարեփոխումների ռազմավարության և գործողությունների ծրագրի հրապարակված տարբերակում հաշվի չի առնվել օրենսդրական փոփոխություններ չպահանջող մեր առաջարկություններից ոչ մեկը. Մասնավորապես, դրանք են.

• Արդարադատության ոլորտում արդեն իսկ իրականացված բարեփոխումների իրականացման վերահսկման անհրաժեշտությունը.
• Դատավորների գույքային կարգավիճակի հայտարարագրերի ուղղությամբ գործող օրենսդրական դաշտի կիրառման ուժեղացման անհրաժեշտությունը.
• Գործերի էլեկտրոնային բաշխման կանոնում փոփոխությունների անհրաժեշտությունը, որը կապահովի կոլեգիայի բոլոր երեք անդամների պատահական ընտրությունը ընդհանուր դատարաններում.
• Դատավորների հավասար, համամասնական ծանրաբեռնվածության ապահովման անհրաժեշտությունը.
• Դատական ​​բարեփոխումների ռազմավարության և գործողությունների ծրագրում 2021 թվականի օգոստոսին ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կողմից տրված առաջարկությունների մի մասը դիտարկելու անհրաժեշտությունը.
• Անկախ տեսուչ ընտրելու մանրամասն կանոններ և չափանիշներ գրելու անհրաժեշտություն:

Բացի այդ, մենք մատնանշեցինք, որ կարևոր է, որ դատաիրավական բարեփոխումների ռազմավարության և գործողությունների ծրագրի նախագիծը հասցվի և հնարավորություն տրվի դրա վերաբերյալ կարծիք հայտնել ընդհանուր դատարանների դատավորներին, ինչը նույնպես տեղի չունեցավ։

Վրաստանի Սահմանադրության 78-րդ հոդվածը սահմանում է, որ «սահմանադրական մարմիններն իրենց լիազորությունների շրջանակում պետք է ձեռնարկեն բոլոր միջոցները` ապահովելու Վրաստանի լիարժեք ինտեգրումը Եվրամիությանը և Հյուսիսատլանտյան դաշինքին»: Համապատասխանաբար, Վրաստանի խորհրդարանը պարտավոր է կատարել նախադրյալները, որը սահմանել է Եվրամիությունը Վրաստանին թեկնածու երկրի կարգավիճակ տրամադրելու համար։

Վրաստանի Սահմանադրության 78-րդ հոդվածի հիման վրա Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը կոչ է անում Վրաստանի խորհրդարանին հաշվի առնել Ժողովրդական պաշտպանի, քաղաքացիական հասարակության և Վրաստանի գործընկեր երկրների առաջարկությունները՝ լուծելու արդարադատության համակարգում առկա խնդիրները և ապահովելու երկրում արդար դատավարության իրավունքը։

[1] Հասանելի է կայք էջում. < https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/opinion-georgias-application-membership-european-union_en >