2008 թվականի օգոստոսի ռուս-վրացական պատերազմից անցել է 17 տարի, սակայն դրա հետևանքները դեռևս սուր կերպով զգացվում են ինչպես օկուպացված տարածքում մնացած բնակչության, այնպես էլ օկուպացիոն գծի մոտ ապրողների վրա: Ներքին տեղահանված անձանց վիճակը նույնպես ծանր է, և նրանք դեռևս չեն կարողանում վերադառնալ իրենց տները: 1990-ական և 2008 թվականների հակամարտությունների արդյունքում Վրաստանում գրանցվել է 299,172 փախստական:[1]

Ամենամեծ մարտահրավերը մնում է օկուպացիոն ռեժիմի կողմից այսպես կոչված սահմանի անօրինական հատման համար անձանց անօրինական ձերբակալման և բանտարկության պրակտիկան՝ ինչպես օկուպացված Աբխազիայի, այնպես էլ օկուպացված Ցխինվալի շրջանի ուղղությամբ:

Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ 2008-ից 2025 թվականներին ռուսական օկուպացիոն ուժերի կողմից անօրինական ձերբակալվել է 3,594 մարդ, որոնցից 2,024-ը՝ օկուպացված Աբխազիայի ուղղությամբ, իսկ 1,570-ը՝ օկուպացված Ցխինվալի շրջանի ուղղությամբ: Ինչ վերաբերում է անօրինական կալանքի հարցին, ապա 2025 թվականի դրությամբ օկուպացված Ցխինվալի շրջանում դեռևս անօրինական կալանքի տակ է մնում Վրաստանի 9 քաղաքացի, իսկ օկուպացված Աբխազիայի ուղղությամբ՝ 4 քաղաքացի։[2]

Օկուպացիոն ուժերի կողմից անօրինական, այսպես կոչված, սահմանազատման գործընթացը շարունակվում է։ Սեփականության իրավունքի խախտումը շարունակում է մնալ օկուպացիոն գծի մոտ ապրող բնակչության համար ամենօրյա մարտահրավեր։ Օկուպացված Ցխինվալի ուղղությամբ ռուսական օկուպացիոն ուժերը ավելի քան 60 կիլոմետր փշալար են տեղադրել, մինչդեռ օկուպացված Աբխազիայի ուղղությամբ արհեստական արգելքների երկարությունը գերազանցում է 50 կիլոմետրը։[3]

Օկուպացված տարածքներում իրավիճակը բարդ է մայրենի լեզվով կրթության հասանելիության առումով։ Օկուպացված Գալիի և Ախալգորիի բոլոր դպրոցներում վրացերենով ուսուցումը տարրական դասարաններում ամբողջությամբ արգելվել է, իսկ մայրենի լեզուն վերածվել է օտար լեզվի և գրականության առարկայի։ Արդյունքում, աշակերտների թիվը տարեցտարի նվազում է։[4]

Օկուպացիոն ռեժիմի կողմից իրականացվող նման անօրինական գործողությունները կոպտորեն խախտում են օկուպացված տարածքներում ապրող բնակչության իրավունքներն ու ազատությունները, ինչը ևս մեկ անգամ հաստատում է օկուպացված տարածքներ միջազգային մարդու իրավունքների դիտորդական առաքելություններին թույլատրելու անհրաժեշտությունը։

Ժողովրդական պաշտպանը հայտնում է իր պատրաստակամությունը՝ նպաստելու կողմերի միջև երկխոսությանը և խրախուսելու մարդու իրավունքների վրա հիմնված նախաձեռնություններն ու մոտեցումները։

[1] Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանի 2024 թվականի զեկույցը Վրաստանում մարդու իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության վիճակի մասին, հասանելի է կայքում - https://shorturl.at/4sO4F

[2] Վրաստանի պետական անվտանգության ծառայության 2025 թվականի հուլիսի 30-ի թիվ SSG62500178169 նամակը։

[3] Օկուպացված Ցխինվալի շրջանի ուղղությամբ օկուպացիոն գծի երկարությունը ավելի քան 350 կիլոմետր է, իսկ օկուպացված Աբխազիայի ուղղությամբ՝ մոտավորապես 145 կիլոմետր։

[4] Վրաստանում մարդու իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության վիճակի մասին Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանի 2024 թվականի զեկույցը հասանելի է կայքում - https://shorturl.at/iAXnk