Ապրիլի 2-ը Աուտիզմի իրազեկման համաշխարհային օրն է։ Այս օրն ընդգծում է աուտիզմով մարդկանց ընդունումը, աջակցությունը և ներգրավվածությունը մեծացնելու հանձնառությունը, պաշտպանելու նրանց իրավունքները մյուսների հետ հավասար և ծառայում է նրանց մասին իրազեկվածության բարձրացմանը:

Նշվածի հետ մեկտեղ շատ կարևոր է ճանաչել աուտիզմով մարդկանց ներդրումը հասարակական կյանքում տարբեր ուղղություններով։ Այս տարի այս օրվա տոնակատարությունը կենտրոնացած է իրենց ընտանիքներում, աշխատավայրում, արվեստում և քաղաքականության մշակման գործընթացում նրանց ներդրման վրա: [1]

2023 թվականի Աուտիզմի իրազեկման օրվա կապակցությամբ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի ուղերձում[2] ասվում է, որ չնայած որոշակի առաջընթացին, հասարակության մեջ դեռ կան խոչընդոտներ, որոնք խանգարում են աուտիզմով մարդկանց լիարժեք օգտվել իրենց հիմնական մարդու իրավունքներից և ազատություններից:

Վրաստանում, չնայած վերջին տարիներին հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված որոշ դրական քայլերի, աուտիզմով մարդիկ դեռ բախվում են բազմաթիվ մարտահրավերների։ Դրանք ներառում են նախադպրոցական ծառայությունների հավասար հասանելիություն, ներառական կրթություն, զբաղվածություն, առողջապահական և վերականգնողական ծրագրեր, խարան և կարծրատիպեր հասարակության մեջ: Աուտիզմ ունեցող անհատների կարիքներին հարմարեցված նպատակային վերականգնողական ծառայությունների ամբողջական աշխարհագրական ծածկույթը մնում է չլուծված երկրում, և ներկայումս դժվար վարքագծի կառավարման արդյունավետ նպատակային պետական ​​ծրագիր չկա: Հատկապես ծանր է աուտիզմով հիվանդ մեծահասակների վիճակը։ Աուտիզմ ունեցող անչափահասների համար մի քանի համայնքներում գործող վերականգնողական մասնատված ծրագրերը նրանց հասանելի չեն։

Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը կոչ է անում կառավարությանը միջոցներ ձեռնարկել, որոնք կապահովեն աուտիզմով մարդկանց անկախ կյանքը, ինտեգրումը հասարակությանը, աշխատանքի իրավունքի, կրթության, առողջապահության հասանելիության, շարունակական վերականգնման և այլ պետական ​​ծրագրերի իրացումը՝ ստեղծելով հավասար զարգացման հնարավորություններ նրանց համար և ճանաչելով նրանց ներդրումը: Կարևոր է բարձրացնել քաղաքացիների իրազեկվածությունը՝ հասարակության մեջ խարանն ու սխալ վերաբերմունքը վերացնելու համար: Նաև հաշմանդամների և նրանց ընտանիքների հոգեբանական և սոցիալական աջակցություն:

ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի որոշմամբ՝ Աուտիզմի իրազեկման օրը ամբողջ աշխարհում նշվում է 2008 թվականից։

[1] https://www.un.org/en/observances/autism-day

[2] Ուղերձը հասանելի է հետևյալ կայքում. <https://bit.ly/3TTYct1>